Wat zijn de eetgewoontes in Frankrijk?

De Fransen eten minder vlees: de afgelopen 20 jaar daalde de Franse vleesconsumptie met 13%. Onder hogeropgeleiden was dat zelfs met 20%. Ook noemt 40% van de Fransen zich tegenwoordig flexitariër. De Fransen eten meer tussendoortjes: le grignotage, zoals snacken heet in het Frans, rukt echter op: ruim 1 op 3 Fransen maakt zich er dagelijks schuldig aan. Ook zie je steeds meer chocoladerepen en chips in tussendoor-formaat en elke Franse supermarktketen heeft tegenwoordig prominente ‘To Go’-corners. De Fransen zitten minder lang aan tafel: vooral de lunchpauzes op werk worden korter (gemiddeld 35-45 minuten) en fastfoodrestaurants rukken al jaren op in Frankrijk. Sinds 2007 is het aantal filialen van McDonald’s verdubbeld tot meer dan 1500. Frankrijk is daarmee het Europese land met de meeste MacDo’s. Er zijn veel boeken geschreven over de dieetgeheimen van die mooie slanke Parisiennes. En ook de ‘Franse paradox’ blijft intrigeren: want hoe kunnen Fransen zo lekker en zo veel eten zonder dik en ongezond te worden? Maar in die mythe zit tegenwoordig een barstje, want volgens recente statistieken heeft 50 % van de Fransen last van overgewicht. Dat is net zo veel als in Nederland. De Fransen drinken steeds minder wijn: in de afgelopen 50 jaar is de Franse wijnconsumptie met wel 60% afgenomen. Gemiddeld drinken de Fransen nu iets meer dan 51 liter wijn per volwassene per jaar. Vergeleken met de Italianen (44 liter p.p.), de Duitsers (28 liter p.p.) en de Spanjaarden (24 liter p.p.) is dat nog steeds veel. Toch is het een flinke daling ten opzichte van de jaren ’60 toen een Fransman gemiddeld 100 liter wijn per jaar dronk (=133 flessen p.p.). De wijnconsumptie in Frankrijk daalt sindsdien gestaag en de trend is daarbij ‘minder maar wel béter’, want Fransen kopen duurdere (en sterkere) wijnen dan vroeger. De Fransen worden kritischer over wat ze kopen: uit gewoonte eten ze al meer seizoensproducten en gaan ze vaker naar de markt dan Nederlanders. Maar de laatste jaren is ook de belangstelling voor biologische producten explosief gestegen, al stagneren die cijfers nu wel een beetje door de economische crisis. Verder willen Fransen preciezer weten wat er in supermarktproducten zit en daardoor is de Franse app Yuka een ongekend succes. Deze smartphone-applicatie heeft in Frankrijk maar liefst 25 miljoen gebruikers. Consumenten kunnen er in de supermarkt producten mee scannen. Ze zien dan meteen of er ongezonde toevoegingen in zitten, zoals smaakversterkers of te veel vet of suiker. Ook staat op Franse supermarktverpakkingen tegenwoordig een Nutri-Score (A-E). Sinds de recente agrarische protesten wil de Franse regering op de verpakkingen bovendien met een ‘Origine Score‘ gaan laten zien in hoeverre etenswaren in Frankrijk geproduceerd en dus lokaal zijn. Stokbrood hoort nog altijd onlosmakelijk bij een Franse maaltijd: 79% van de Fransen zegt niet zonder brood te kunnen bij het eten. Toch eten de Fransen 3x minder stokbrood dan in de jaren ’50: nu nog maar een halve baguette per persoon per dag. Dat komt neer op zo’n 47 kilo brood per Fransman jaar. Bij de Franse bakker zie je tegenwoordig veel meer speciaalbroden, met verschillende soorten granen, en ook glutenvrije varianten.

Voor de gemiddelde Fransman is eten heel erg belangrijk en ze besteden er veel tijd en geld aan. De middagmaaltijd is de belangrijkste maaltijd van de dag en is meestal een warme maaltijd bestaande uit meerdere gangen. Dit wordt letterlijk met de paplepel ingegeven en overal, in het gezin, op scholen en op de werkvloer, wordt hier aan meegedaan. Het ontbijt bestaat hooguit uit een koffie, of (chocolade)melk met een stuk brood, croissant of pain au chocolat. De avondmaaltijd die over het algemeen pas rond zeven uur ’s avonds wordt gegeten is eenvoudig en bestaat vaak uit een salade, soep, een stuk pizza of wat kliekjes uit de koelkast die nog over zijn. Een ander belangrijk moment op de dag waarop veel Fransen iets eten is rond een uur of vijf als de kinderen uit school komen en honger hebben, wat "le gouter" wordt genoemd en bestaat vooral uit zoetigheden.

Frankrijk is synoniem met alle gastronomische geneugten die je je maar kunt voorstellen. UNESCO erkende de culturele relatie van het Franse volk tot voedsel, in hun manier van eten en koken, en in hun manier van de maaltijd gebruiken. Het is een hele kunst van de tafel, waarin lekker eten, gezelligheid en conversatie samengaan, die belangrijke elementen van de Franse beschaving en identiteit zijn geworden. De Fransen zijn nog steeds erg gehecht aan het ritueel van de drie hoofdmaaltijden per dag, ontbijt, lunch en diner, of dat nu thuis of uit eten is. Er zijn twee belangrijke pieken in de dag van een volwassene, tussen 12.00 en 13.30 uur, voor de lunch, en tussen 19.00 en 20.30 uur, voor het diner. Het is altijd zeer verrassend voor een bezoeker om te zien dat de Fransen overal in het land op bijna hetzelfde tijdstip tot stilstand komen om hun maaltijd te nuttigen. Het is duidelijk een cultureel en historisch feit, maar het is ook deze regelmaat van deze maaltijden en de gezellige betekenis die zij eraan geven, waarbij 80% van de maaltijden in gezelschap wordt gegeten, die hen voor zwaarlijvigheid zou behoeden.